forum.dr-kwasniewski.pl

  link : http://www.ar.wroc.pl/glos/79/publicystyka.html
--------------------------------------------------------------------------------

PUBLICYSTYKA
PUBLICYSTYKA

--------------------------------------------------------------------------------

Już w pierwszych zorganizowanych państwach: Egipcie, Babilonii, Judei, Grecji, Rzymie, powstawały przepisy dotyczące żywności zaliczane przez większość specjalistów tej branży do sanitarnych.

Pseudosanitarne regulacje prawne i ocena przydatności spożywczej

--------------------------------------------------------------------------------
Eryk Adamczyk
--------------------------------------------------------------------------------
 

  Ĺťywienie człowieka związane jest ściśle z jego warunkami egzystencji, do ktĂłrych zaliczamy nie tylko stopień zamoĹźności, ale takĹźe etapy rozwoju cywilizacyjnego, klimat, stosunki organizacyjno-prawne społeczeństw (w tym zakres kompetencji władz wyznaniowych i cywilnych). Dewiza obiegowa „de gustibus non est disputandum” ma więc ograniczoną wiarygodność, gdy rozpatrujemy społeczną (nie indywidualną) wartość dĂłbr środowiskowych dla Ĺźywienia określonych populacji w dziejach ludzkiej „filogenezy”.
  Naukowe podstawy Ĺźywienia człowieka zostały stworzone stosunkowo niedawno. Za twĂłrcę podwalin nauki o Ĺźywieniu uwaĹźa się francuskiego chemika A. Lavoisiera (1743-1794), a takĹźe J. Liebiga (1803-1873), ktĂłrzy stwierdzili, Ĺźe poĹźywienie składa się z wielu związkĂłw chemicznych spełniających w organizmie człowieka i zwierząt wielorakie funkcje. Badania tych uczonych przyczyniły się do opracowania analizy składu chemicznego (białka, tłuszczu, wody, związkĂłw mineralnych), a takĹźe wartości energetycznych Ĺźywności.
  Higiena środkĂłw spoĹźywczych, w rozumieniu nauki i dyscypliny dydaktycznej w kompleksie nauk medycznych (medicina humana i medicina veterinaria), ma jeszcze krĂłtszy Ĺźywot od nauki zapoczątkowanej przez A. Lavoisiera i J. Liebiga, bo bliĹźsza jest drugiej połowie XIX wieku. Nie znaczy to jednak, Ĺźe Ĺźywność i Ĺźywienie nie były przedmiotem zainteresowania ludzi światłych, i to wszystkich okresĂłw ludzkiego bytowania na ziemi. Więcej, moĹźna zaryzykować tezę, Ĺźe istota człekokształtna zanim stała się człowiekiem, wiedziała juĹź jak odróşnić pokarm zdrowy od takiego, ktĂłry przynosi szkodę. Faktem teĹź jest, Ĺźe człowiek w początkach swego istnienia odĹźywiał się przede wszystkim mięsem. Stąd, juĹź w pierwszych zorganizowanych państwach: Egipcie, Babilonii, Judei, Grecji, Rzymie, powstawały przepisy dotyczące Ĺźywności zaliczane przez większość specjalistĂłw tej branĹźy do sanitarnych, choć stosując egzegezę prawną, te pojęcia często do nich nie należą.

Geneza pojęć

  Pojęcie „higiena” w rozumieniu Hipokratesa to nic innego jak zdrowie lub w rozumieniu nowszym – wszystkie działania profilaktyczne zmierzające do zachowania tego zdrowia. Odpowiednikiem łacińskim „hygieina” to „sanitas”, bo tak rozumieli to słowo Rzymianie organizując juĹź formalno-prawne gwarancje zabezpieczenia zdrowia publicznego.

Przepisy rzekomosanitarne

  O kwalifikacjach prawnych, w ramach obowiązującej obecnie doktryny prawa, decyduje jednak „ratio legis” tzn. powĂłd, sens ustanowienia takich rygorĂłw moralnych, zwyczajowych czy przepisĂłw prawa pozytywnego. Wiele z tych nakazĂłw i zakazĂłw, co do Ĺźywności pochodzenia zwierzęcego miało być wynikiem ingerencji bogĂłw i demonĂłw, a więc sił irracjonalnych lub teĹź czynnikĂłw środowiskowych (miazmaty), ktĂłrych obecność dyskwalifikowała Ĺźywność przeznaczoną do spoĹźycia przez człowieka. Stąd, zaliczenie ich do higienicznych jest wątpliwe z punktu widzenia semantyki tych pojęć, a takĹźe wspomnianej „ratio legis”. Takie rygory mają znaczeniowo bliĹźszy związek pojęciu pseudosanitarny lub rzekomosanitarny, poniewaĹź wskazują na fałszywe, pozorne, pseudonaukowe podstawy ich kwalifikacji. Rzekomosanitarne kwalifikacje przepisĂłw prawa nie charakteryzują się tylko regułą zachowania w zakresie pozyskiwania i spoĹźywania produktĂłw Ĺźywnościowych w czasach staroĹźytnych i średniowiecznych. Rudymenty ich moĹźna znaleźć w kaĹźdym wieku aĹź do czasĂłw współczesnych. W epoce wskazują na fałszywe, pozorne, pseudonaukowe podstawy ich kwalifikacji. Rzekomosanitarne kwalifikacje przepisĂłw prawa nie charakteryzują się tylko regułą zachowania w zakresie pozyskiwania i spoĹźywania produktĂłw Ĺźywnościowych w czasach staroĹźytnych i średniowiecznych. Rudymenty ich moĹźna znaleźć w kaĹźdym wieku aĹź do czasĂłw współczesnych.

W epoce brązu i żelaza

spotyka się zwierzęta, ktĂłre zaliczano do jadalnych, np. trawoĹźerne oraz zwierzęta wzgardzone do spoĹźycia, do ktĂłrych zaliczano zwierzęta mięsoĹźerne. Badania archeologiczne (RĂźtimeyer – za Postolką) wykazują, Ĺźe i wolno Ĺźyjące zające uznawano juĹź w epoce kamienia łupanego młodszego za niegodne spoĹźywania przez człowieka. Znacznie bogatsze ĹşrĂłdła co do rodzajĂłw Ĺźywności godnych lub teĹź dozwolonych do spoĹźycia znajdujemy w zapisach ludzi światłych zamieszkujących bliski WschĂłd i południową Europę.

Egipcjanie, Babilończycy, Fenicjanie

  Egipcjanie, ktĂłrzy jako pierwsi rozpoczęli osiadły tryb Ĺźycia, prowadzili juĹź hodowle zwierząt na wysokim poziomie. Hodowali bowiem: bydło, owce, kozy, osły, świnie, drĂłb, psy i koty. Stosunkowo późno do tych gatunkĂłw dołączyły konie. Zwierzęta słuĹźyły bogom na ofiarę, ludziom uczestniczącym w ofierze ku spoĹźyciu ich mięsa. Hodowla zwierząt domowych w Egipcie związana była, co prawda, z kultem określonych bĂłstw ale teĹź dzięki temu znacznie rozwinęła zwyczaje i przepisy prawa dotyczące wykorzystywania kulinarnego poszczegĂłlnych rodzajĂłw zwierząt. Egipcjanie nie spoĹźywali mięsa koni, osłów, psĂłw, małp i kotĂłw. Rzadko teĹź spoĹźywano mięso wołowe, jako Ĺźe krowa była związana z kultem bogini Izis. J. P. Frank podaje, Ĺźe Egipcjanie raczej byli kanibalami aniĹźeli konsumentami mięsa krĂłw. W naszym piśmiennictwie przedmiotu przyjmuje się, Ĺźe mięso świni teĹź było odrzucane przez Egipcjan, co nie do końca jest prawdą.
  Plutarch podaje, Ĺźe świnie ofiarowywano bogu zniszczenia (bogu nieszczęść) – Setowi, co najmniej raz w roku. Przy tej okazji miała rĂłwnieĹź miejsce powszechna konsumpcja mięsa ofiarowanego zwierzęcia. Generalnie jednak, człowiek pierwotny, jeśli podejmował się hodowli określonych zwierząt, to z pewnością ze względĂłw praktycznych. Potwierdza to teĹź za Herodotem Postolka podając, Ĺźe w Egipcie świnie były powszechnie spoĹźywane przez niĹźsze stany społeczne i niewolnikĂłw, natomiast kapłani Selene i Dyonisosa składali (w Egipcie) tym bĂłstwom: ogon, śledzionę, sieć i części tłuszczu, natomiast mięso i pozostałe narządy były rozdawane uczestnikom ceremonii. Według Ostertaga Fenicjanie i Babilończycy powstrzymywali się w zasadzie od spoĹźywania mięsa krĂłw i świń. Byli jednak smakoszami mięsa psiego.

U ĹťydĂłw

  Najwięcej rygorĂłw w zakresie konsumpcji mięsa, ktĂłre mieszczą się w klasyfikacji przepisĂłw rzekomo sanitarnych jest wynikiem konsekwentnie pielęgnowanego wyznania mojĹźeszowego. JuĹź MojĹźesz zakazał Ĺťydom spoĹźywania krwi, tłuszczu i mięsa świń. Krew jest siedliskiem Ĺźycia i przysługuje tylko Bogu. Podobnie tłuszcz jest niejadalny poniewaĹź jest częścią ciała zwierząt ofiarnych, ktĂłra tylko najwyĹźszemu moĹźe być oddana.
  Wszystkie normy wyznaniowe, niezaleĹźnie od tego czy były stanowione, czy teĹź ustalane na podstawie zwyczajĂłw, miały jednak na względzie aspekty religijne. Mylny jest pogląd, Ĺźe prawodawcy poszczegĂłlnych wyznań byli obeznani z zasadniczymi pojęciami sanitarnymi odnośnie do produktĂłw zwierzęcych. Chodziło im przede wszystkim o czystość duszy, a nie o ciało ludzi spoĹźywających mięso. Świadczą o tym cytaty z Biblii „powinniście być ludĹşmi świę-tymi i tym samym nie jadać mięsa trefnego”, „powinniście wyróşniać bydło czyste od nieczystego, by duszy waszych nie zanieczyszczać przez spoĹźycie nieczystego mięsa”.
  Rygorem podobnej kwalifikacji jest wymĂłg pozostawienia przy matce cieląt, owcy, kozy przez 7 dni, a dopiero w Ăłsmym dniu naleĹźało ofiarować je Bogu. Podobnie podział na zwierzęta czyste i nieczyste jest przekazem rygorĂłw egipskich przeniesionych przez MojĹźesza. Natomiast przepisy dotyczące uboju rytualnego zostały sformułowane dopiero w Talmudzie, ktĂłry został napisany przez eklezjastĂłw Ĺźydowskich dopiero w V wieku, Ostertag i Postolka podają za XVII rozdziałem Księgi Exodus, Ĺźe: „mięso zwierząt, ktĂłre spoĹźywało mięso innych zwierząt naleĹźy rzucać psom”, natomiast w rozdziale XXIII występuje zakaz gotowania mięsa koĹşlątka w mleku matki. Zachowane w Talmudzie przepisy dotyczące ubojĂłw rytualnych i oceny mięsa jako „koscher” (czyste) lub „trepha” (nieczyste) nie są zaliczane do typowych przepisĂłw prawnych, mimo Ĺźe oparte są na Pentateuchu (Pięcioksięgu) bo są tylko wykładnią prawa opracowaną przez teologĂłw. Dają one pogląd na wiedzę o pewnych zagroĹźeniach zdrowia produktami nieczystymi. Z punktu widzenia współczesnej oceny mięsa, wynikającej z obecnie obowiązującego prawa pozytywnego większości państw europejskich, mięso uznane za „koscherne” często zostaje uznane przez organy badania (lekarzy weterynarii) za niezdatne lub warunkowo zdatne. I odwrotnie, mięso uznane przez gminy Ĺźydowskie za trefne (nieczyste) jest uznane przez rzeczoznawcĂłw za zdatne do spoĹźycia.

W staroĹźytnych Atenach i Rzymie

  W staroĹźytnych Atenach, w ktĂłrych istniała juĹź policja porządkowa na targach – „agoranomot” istniał zakaz spoĹźywania mięsa owcy, ktĂłrej przynajmniej raz nie poddano strzyĹźeniu.
  A według Hipokratesa (za Postolką) Grecy byli smakoszami mięsa psiego i to samcĂłw poddanych wcześniej kastracji.
  Natomiast Aleksander Wielki miał zakazać spoĹźywania ryb ze względu na wczesny, szybki ich rozkład.
  W państwie rzymskim juĹź od 388 roku od załoĹźenia Rzymu istniała zorganizowana kontrola uboju, obrotu produktami spoĹźywczymi. Edylowie (urzędnicy kurulni) podejmowali juĹź rygorystyczne decyzje, ktĂłre według naszego rozeznania zabezpieczały zdrowie konsumentĂłw. Tym niemniej pewne rygory były jeszcze atawistycznymi pozostałościami kultĂłw religijnych. Mięso kĂłz w Rzymie było zastrzeĹźone i zaliczane do „niezdrowego”. Z książki kulinarnej Apiciusza wynika, Ĺźe Rzymianie byli smakoszami narządĂłw rodnych, szczegĂłlnie macior prośnych oraz gruczołów mlecznych w czasie laktacji. Dozwolone były takĹźe płody wraz z macicą zwierząt nienarodzonych (prosiąt, cieląt, krĂłlikĂłw), ale zające uchodziły za zwierzęta nieczyste – podobnie jak w Egipcie.

Wśród wyznawców Allacha

  Mahomet, z kolei, zakazał swoim wyznawcom spoĹźywać mięso świń, krwi oraz zwierząt przy uboju ktĂłrych wypowiadano imię innego Boga aniĹźeli Allacha. Istnieje takĹźe zakaz spoĹźywania mięsa takich zwierząt, ktĂłre przed skrwawieniem zostały uderzone (oszołomione), przebite rogiem innego zwierzęcia, w sposĂłb niezgodny z wymogami Koranu pozbawione Ĺźycia.

U GermanĂłw

w VIII wieku, apostoł Bonifacy (Winifried Bonifatius) na polecenie Grzegorza III wydał zakaz spoĹźywania mięsa końskiego, poniewaĹź takie zanieczyszcza krew i sprowadza trąd. Ostertag cytuje list Grzegorza III do Bonifacego następującej treści: „Dowiedziałem się, Ĺźe wielu spośrĂłd was spoĹźywa mięso dzikich i oswojonych koni. Tak więc ostrzegam was, Ĺźe nikomu nie wolno pod imieniem Jezusa Chrystusa i pod groĹşbą klątwy spoĹźywać takie mięso, gdyĹź jest nieczyste i godne odrzucenia”. Zakaz ten nie wynikał z podstaw sanitarnych czy estetycznych, ale zgodnie z postanowieniem synodu z 787 roku (w Celeyth) chodziło o zniechęcenie GermanĂłw do kultu Wotana i Freyi, ktĂłrym składano ofiary z konia. Warto dodać, Ĺźe zakaz ten przeszedł w obyczaj niespoĹźywania mięsa końskiego w Europie aĹź do czasĂłw napoleońskich i do decyzji rządu duńskiego w czasie oblężenia Kopenhagi (1808 rok) o dopuszczeniu mięsa tego gatunku zwierząt do spoĹźycia w oblężonym mieście. Bonifacy zakazał rĂłwnieĹź na polecenie papieĹźa Zachariasza spoĹźywania tłuszczu surowego świń.
  Schmidt podaje, Ĺźe jest to pozostałość z przekazĂłw Starego Testamentu chociaĹź kościół oficjalnie odĹźegnał się od rytuałów wynikających z pism Ĺźydowskich egzegetykĂłw prawa starozakonnego.

Wieki średnie w Europie

  Znaczny postęp w przewartościowaniu rygorĂłw związanych z produkcją i obrotem Ĺźywności przyniĂłsł rozwĂłj miast i władzy municypalnej w ich obrębie. Zagęszczenie ludności w miastach prowadziło do częstych epidemii, ale i w konsekwencji do bardziej obiektywnej oceny przyczyny i skutkĂłw ludzkich nieszczęść. W całej Europie, od XII wieku, znajdujemy pomniki prawa sanitarno-Ĺźywnościowego, obowiązującego jednak tylko w obrębie danego municipium. Nie było centralizacji zarządzania przepisĂłw prawnych obowiązujących w całym państwie. Tym niemniej określone rygory były wydawane z sensem i obserwacjami bliĹźszymi obiektywnej nauki o moĹźliwych zagroĹźeniach zdrowia produktami o niewłaściwej jakości. Jednak i w tym czasie spotyka się rygory trudne do zaliczenia ich jako nakazy i zakazy sanitarne. Statut cechowy Szczecina z 1312 roku nakazuje rzeĹşnikom pozostawianie przy tuszy ogonĂłw nieoskĂłrowanych, aĹźeby moĹźna było odróşnić krowy od wołów, świnie, owce, kozy od podobnych zwierząt wolnoĹźyjących po to, aĹźeby nie wprowadzać kupujących w błąd. Z Ulm pochodzi zapis z 1423 roku mĂłwiący, Ĺźe świnie, ktĂłre rzeĹşnik kupuje od hodowcy będącego piekarzem, muszą być przedtem poddane oględzinom przez urzędnika miejskiego. W Świebodzinie (Schwiebus) w statucie rzemiosła rzeĹşnickiego z 1590 roku istnieje zapis: 24 – „powinno być nacinanie mięsa Ĺťydom zabronione i ten mistrz, ktĂłry zatrudnia Ĺťyda do uboju duĹźych czy małych zwierząt powinien być pozbawiony praw mistrzowskich”.

W XX wieku w Polsce

  Przykłady pseudosanitarnej oceny Ĺźywności moĹźna mnoĹźyć na róşnych etapach rozwoju społeczeństwa, przy lepszej organizacji państwa jest ich coraz mniej, ale jeszcze w XX wieku zdarzają ją się oceny produktu spoĹźywczego nie zawsze zgodne z oceną zdrowotną. Na przykład ustawy niemieckie z przełomu XIX i XX wieku, a takĹźe obowiązujące w naszym kraju Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 29 stycznia 1929 roku o urzędowym badaniu zwierząt rzeĹşnych i mięsa uwzględniają tylko dwa warianty urzędowej oceny mięsa końskiego.
  Mięso końskie uznaje się u nas za zdatne do spoĹźycia lub niezdatne. Inne gatunki zwierząt rzeĹşnych określane są według czterech wariantĂłw, tzn. zdatne, niezdatne, warunkowo zdatne i mniej wartościowe. Podobnie jest z jelitami końskimi, ktĂłrych nie wolno wykorzystywać do produkcji przetworĂłw mięsnych, z wyjątkiem kiełbas końskich.
  MoĹźna więc przyjąć, Ĺźe urzędowe ceny produktĂłw spoĹźywczych nie zawsze są umotywowane aspektami zdrowotnymi konsumenta, a raczej atawistycznymi awersjami z minionych okresĂłw i porządkĂłw prawnych. Byłoby rzeczą wskazaną poddać je we wszystkich krajach powtĂłrnej analizie i ustalić jednorodne kryteria uwzględniające bądĹş to aspekt sanitarny, bądĹş gospodarczy. Jest to tym bardziej zasadne, Ĺźe prawo Malthusa o zagroĹźeniu ludzkości głodem nie moĹźe być jeszcze uznane za nieprawdziwe.



--------------------------------------------------------------------------------
 

słowo na niedzielę.

Jednocześnie Franciszek mówiąc o siadaniu do stołu przypomniał, że dla wielu osób na świecie nie ma przy nim miejsca.

"W bogatych krajach jesteśmy namawiani do nadmiernego odżywiania, a potem musimy temu nadmiarowi zaradzić" - powiedział papież, w opinii którego odwraca to uwagę od kwestii głodu.

Reklama zaś, zauważył, sprowadziła głód do "ochoty na przekąski i chęci na słodycze".

http://stooq.pl/n/?f=1004858&c=3&p=4+22

Papież: automatyczna rodzina siada do stołu ze smartfonem i przed telewizorem