MORGANO
Go
|
DZIENNIK ZACHODNI nr 274, 24 listopada 1999r.
PRAWDA O ŻYWIENIU OPTYMALNYM- SPOJRZENIE BIOLOGA (2)
Zwierzęta występujące w określonym środowisku oddychają powietrzem o takim samym składzie chemicznym, piją taką samą wodę. Czynnikiem, który je dosłownie różnicuje, determinuje ich odrębność gatunkową, cykl życiowy (dobowy, roczny), utratę, osłabienie bądź perfekcjonizm funkcjonowania poszczególnych narządów zmysłów, wielkość masy ciała, wygląd zewnętrzny, anatomię i fizjologię, budowę uzębienia - jest rodzaj i wielkość oraz dostępność przyjmowania pokarmu. Po co mrówkojadowi długi na pół metra, cieniutki, walcowaty i lepki język- przecież nie do strojenia wyszukanych min, lecz do penetrowania wnętrza termitier!
Wysuwalne pazury mają wszystkie kotowate (polują z zasadzki, bądź jak lwy- grupowo) oprócz geparda, który niczym chart ściga i dogania zdobycz na średnich dystansach. Foka krabojad ma uzębienie inne niż wszystkie pozostałe foki na świecie - pobiera bowiem odmienny rodzaj pokarmu. (Oczywiście, są to przystosowania nabyte ewolucyjnie, nie zaś w drodze indywidualnych adaptacji). ale rodzaj pokarmu wpływa również, jak dowiedziemy, na zdrowie i długość życia osobniczego, przeciętną długość życia gatunku, wreszcie - inteligencję. Zauważmy tylko, że drapieżnik ( zatem mięsożerny) musi być pod jakimś względem sprawniejszy intelektualnie i fizycznie od swojej ofiary. Trawożercy mają wokół siebie pożywienia pod dostatkiem, jeśli go brakuje (zimą, albo w porze suchej - w zależności od miejsca) - wędrują, przenoszą się gdzie indziej. Życie łowcy - drapieżnika, padlinożercy jest zawsze lub zwykle na krawędzi niepewności jutra: choroba lub niewielkie kalectwo oznaczają dlań najczęściej śmierć głodową. Człowiek podobnie jak wiele innych gatunków należy do organizmów wszystkożernych.
Zwłaszcza współcześnie ma możliwość wyboru pożywienia, jaka nigdy nie może stać się udziałem organizmów pokarmowo wyspecjalizowanych.
I tak dotarliśmy do nauczania dr Kwaśniewskiego. Niezbędna jest zatem bardzo zwięzła rekapitulacja. Jan Kwaśniewski uważa, że jadłospis człowieka oparty być winien przede wszystkim na spożyciu tłuszczów (nasyconych) i nienasyconych) i białek zwierzęcych z silną natomiast redukcją ilości konsumowanych węglowodanów. bogaty w białko i tłuszcze pokarm ma zapewniać:
1. dobry stan zdrowia
2. zwiększenie indywidualnej długości życia (jasne jest bowiem, że zdrowy, nie chorujący ludzki organizm
ma znacząco większe szanse na długie życie)
3. zwiększenie sprawności intelektualnej i fizycznej. ( Jan Kwaśniewski uważa, że istnieje zależność
między rodzajem spożywanego pokarmu a inteligencją osobniczą).
Twórca diety optymalnej żywienie człowieka podzielił na 3 podstawowe typy, które określił lapidarnie
jako: pastwisko - korytko - stół.
Twierdzi, że prawdziwy człowiek rozumny (Homo sapiens) chcąc osiągnąć pełnię swoich fizycznych możliwości winien odżywiać się zgodnie z zasadą
" jedzenia przy stole".
FENOMEN NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO
Jest największym drapieżnikiem kontynentalnej Europy, przysłowiowo wręcz silnym (często porównanie w języku potocznym: "Silny jak niedźwiedź")
i sprawnym (nawet gdy jest dorosły - wspina się wysoko na drzewa, znakomicie pływa), nie brakuje mu także odwagi. Ma doskonały słuch i węch, słabszy wzrok - nie zapominajmy jednak, że jest zwierzęciem prowadzącym z reguły nocny tryb życia, a nocą wzrok nie odgrywa tak zasadniczej roli jak w dzień.
Poza człowiekiem nie ma tzw. wrogów naturalnych. Z jego siłą idzie w parze inteligencja od stuleci doceniana przez liczne narody i społeczności. Rewelacyjne zwierzę w sztuce cyrkowej, sam widziałem niedźwiedzie poprzebierane w czapeczki spódniczki, jeżdżące z zapałem na rowerach wokół cyrkowej areny. W ogrodach zoologicznych misie aktywnie domagają się łakoci od zwiedzających, ich proszące ruchy i gesty są tak sugestywne, że często ulegają one przekarmieniu. W każdym razie nie istnieją książki o znaczeniu w ludzkiej kulturze baranów, kóz, królików, świń, czy artystycznego symbolu kiczu - jeleni, podczas gdy sążnistą monografię poświęconą jedynie związkom między niedźwiedziem i człowiekiem na przestrzeni wieków wydał w latach 80. Państwowy Instytut Wydawniczy. Pożywienie niedźwiedzia w warunkach naturalnych stanowi... I tu dopiero właściwie zaczyna się nasza pierwsza opowieść.
CO JEDZĄ MISIE?
w ATLASIE w. Serafińskiego "Ssaki Polskie" wyliczono zwięźle, że pokarm niedźwiedzia stanowią, jagody, grzyby, owies, bukiew (czyli nasiona buka), żołędzie, owady, miód, jaja ptasie, ryby, żaby i ssaki. Dodano też, że niedźwiedź szczególnie intensywnie żeruje w jesieni, okładając w organizmie duże zapasy tłuszczu, które pozwalają mu nie jeść w okresie snu zimowego.
W "Kluczu do oznaczania ssaków Polski" (PWN, 1984) czytamy, że pokarm niedźwiedzia stanowią jagody, grzyby, zielone i podziemne części roślin zielnych, owies, żołędzi, miód, owady, ryby, żaby, jaja ptaków i ssaki - od drobnych gryzoni, aż do jeleni, czasem zabija owce, bydło domowe, a nawet konie. Najobszerniejsze dane, ze wskazaniem różnic w diecie niedźwiedzia w różnych porach roku, znajdujemy w wysokonakładowej książce "Ssaki"
(PWN 1976,1988) napisanej przez znanego teriologa z Uniwersytetu Śląskiego, doc. dr Włodzimierza Serafińskiego.
"Niedźwiedź brunatny - pisze jest w zasadzie wszystkożerny, ale większą część jego pokarmu stanowią rośliny: jagody, grzyby, zielone i podziemne części roślin zielnych, owies i żołędzie. Szczególnie lubi owoce jeżyn i malin. Z pokarmu zwierzęcego zjada ryby, owady, żaby, ślimaki, a także ssaki od najdrobniejszych do owcy, bydła domowego, jeleni i koni. Nie gardzi również padliną. Najbardziej drapieżny jest na wiosnę, bezpośrednio po obudzeniu się ze snu zimowego, kiedy to bardzo wychudzony nie znajduje jeszcze wiele pokarmu roślinnego. Szczególnie żarłoczny staje się w końcu lata i w jesieni, kiedy gromadzi w organizmie zapasy tłuszczu na okres snu. Tuczy się wówczas intensywnie, szczególnie licznie zjadając tłuste nasiona i orzechy oraz larwy owadów."
Nie musimy znać wyników analiz treści pokarmowej żołądków niedźwiedzia brunatnego w różnych porach roku, aby być w stu procentach pewnym, że w górach (bo w górach, zwłaszcza tych najwyższych, żyje prawie cała europejska ich populacja) nie znajdzie on na wiosnę żadnych jagód bardzo niewiele grzybów jadalnych (najwyżej smardzowate i wodnichę marcową), nie może liczyć na owies ani miód (pszczoły zużywają go zimą, to zresztą ekstremalnie rzadki przysmak), sezon na orzechy, żołędzie i bukiew minął jesienią .
Pokarm niedźwiedzia wiosną i latem stanowią głównie bezkręgowce (owady, ślimaki), ryby, żaby, jaja ptasie. Wiosną znajduje często padlinę zwierząt kopytnych, które padły zimą, a teraz gdy przygrzało słońce i stopiło śnieg wyłania się ona spod białego całunu.
Na zwierzęcej diecie niedźwiedź praktycznie nie tyje!!! Przybiera intensywnie na wadze dopiero od połowy lata do jesieni, a wtedy pobiera także spore ilości pokarmu roślinnego, w tym orzechy i inne nasiona. Aby przezimować w gwarze niedźwiedź rokrocznie właśnie jesienią przybiera na wadze (waży wtedy
150-250kg!), a od listopada bądź grudnia idzie spać. Jego sen to nie żadna hibernacja, jest dość płytki i często przerywany. Podczas snu, zimą, samice rodzą małe niedźwiadki, z którymi znakomicie odchudzone i wygłodniałe opuszczają legowisko (gawrę) wiosną.
Posumujmy: Niedźwiedzie co roku tyją i przeżywają zimę ( a zima w górach jest sroga!) jedynie dzięki nagromadzonym zapasom tłuszczu.
Tłuszcz jest paliwem umożliwiającym przeżycie zwierzęcia ( a nawet rozród i karmienie młodych!!) przez wiele miesięcy - od listopada do kwietnia - zazwyczaj zupełnie bez pożywienia. Ale jedynie znaczący wzrost ilościowy składników diety pochodzenia roślinnego umożliwia utuczenie misia.
JAK DŁUGO ŻYJĄ ?
Mimo okresowej, ale regularnej bo corocznej, superotyłości niedźwiedzie żyją długo, znakomicie dłużej niż absolutnie wszystkie gatunki zwierząt roślinożernych w Europie!!! Dla porównania długość życia jelenia wynosi
15-20 lat (przeciętna tylko 5-6 lat), daniela i łosia - 20 lat, maksymalna długość życia giganta wśród ssaków Europy - żubra (konsumenta traw, turzyc, kory i pędów drzew, krzewów i krzewinek) - wynosi 26 lat u samic, u samców 23 lata.
Natomiast długość życia niedźwiedzia - silnego, sprawnego i inteligentnego "wszystkożernego drapieżnika" wynosi 30-40 lat! w warunkach zoo (gdzie jest zapewniona opieka lekarska ) - 47 lat.
Przykład niedźwiedzia jest miarodajny dla naszych rozważań. Człowiek jest także "wszystkożernym drapieżnikiem", spożywającym ( może poza larwami owadów i żołędzi) dokładnie to samo co zjada niedźwiedź. Podobnie jak dziko żyjący niedźwiedź potrafi przepłynąć rzekę lub jezioro albo pokonać największe stromizny w górach. Wspinać się na drzewa i bardzo szybko biegać. A także - jak to robią oswojone, nauczone misie - jeździć na rowerze.
MACIEJ Z. SZCZEPKA
|
Autor
Zapisane
