Teresa Stachurska
Go
|
Przestrzeganie zasad wtórnej prewencji miażdżycy, a w szczególności:
Nie palenie tytoniu czynne i bierne. Unikanie przebywania w pomieszczeniach zanieczyszczonych dymem papierosowym. Dym papierosowy zawiera bardzo dużo szkodliwych dla zdrowia substancji. Powodują one wzrost produkcji przez wyściółkę (tzw. śródbłonek) naczyń krwionośnych substancji uszkadzających naczynia oraz serce inicjując rozwój i przyspieszając postęp miażdżycy, czyli aterotrombozy. Te substancje poza w/w uszkodzeniami są w stanie spowodować rozpoczęcie się procesu zapalnego w ścianie naczynia. On jest powodem rozwoju blaszki miażdżycowej w uszkodzonym miejscu. Zatrzymują one produkcję substancji chroniących naczynia krwionośne przed uszkodzeniem (np. niektóre prostaglandyny). Poza tym na długo podnoszą zdolność prozakrzepową krwi, sprzyjając powstawaniu zakrzepów w naczyniach (co bezpośrednio prowadzi do zawałów). Powodują ponadto zwiększenie wydzielania tzw. katecholamin (noradrenalina i adrenalina), co podwyższa ciśnienie tętnicze krwi i przyspiesza czynność serca, a poza tym może uszkodzić płytkę miażdżycową. Stymulują też wzmożoną aktywność innych układów neurohormonalnych podnoszących tętnicze ciśnienie krwi, co dodatkowo uszkadza naczynia krwionośne. Poza tym zawarty w dymie papierosowym tlenek węgla (czad) zmniejsza ilość hemoglobiny zdolnej do wiązania tlenu. Ten proces w istotny sposób nasila niedotlenienie u palaczy tak biernych jak i czynnych. Jest to szczególnie ważne u pacjentów młodych i młodych dorosłych, u których kontakt z dymem tytoniowym jest podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju miażdżycy. Należy pamiętać, że dla naczyń krwionośnych jest szkodliwe tak samo palenie czynne jak i bierne. Niektórzy autorzy amerykańscy twierdzą, że palenie bierne bardziej obciąża naczynia niż palenie czynne.
Utrzymywanie prawidłowych wartości tętniczego ciśnienia krwi. U chorych z nadciśnieniem tętniczym konieczne jest mierzenie ciśnienia trzy razy na dobę. Do pomiarów kontrolnych zaleca się używania tylko aparatów z mankietami na ramię, posiadających certyfikat europejski (oznaczenia CE na tabliczce znamionowej) i rekomendację poprawności pomiarów nadaną przez Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego. Aparaty nadgarstkowe do tego celu są nieprzydatne. Zalecane godziny pomiarów to: 7°°, 16°° i 21°°. Uzyskane wyniki należy zapisywać w specjalnie prowadzonym notesie. Wartości ciśnienia należy mierzyć w tzw. warunkach podstawowych (odczekać przynajmniej 10 min po silnym stresie, po wysiłku) w pozycji siedzącej, na ramieniu, na którym ciśnienie jest wyższe, i na wysokości serca.
Średnie arytmetyczne wartości ciśnienia zliczone z wielu pomiarów nie powinny przekraczać 127/82 mmHg, a ilość pomiarów o wartościach wyższych od wymienionej nie powinna przekraczać 25% wszystkich pomiarów. Jeżeli średnie będą wyższe i/lub wartości ciśnienia tętniczego stwierdzane nocą nie będą niższe od wartości z dnia, należy zgłosić się do lekarza leczącego. Każdy pomiar wykonany w domu wyższy od 135/85 traktujemy jako nieprawidłowy! Przy każdej wizycie przedstawiać zanotowane wyniki do oceny lekarza. Leczenie nadciśnienia tętniczego wymaga przyjmowanie zalecanych leków na stałe (dożywotnio). Do ważnych niefarmakologicznych metod leczenia nadciśnienia należy spożywanie diety niskosodowej (nieprzetworzonej- z jak najmniejszą ilością soli- mniej niż 4 g/dobę o osób do 50 roku życia i mniej niż 2,5 g/dobę u osób po 71 roku życia) oraz diety wysokopotasowej, czyli obfitującej w warzywa, jarzyny i owoce (dieta śródziemnomorska). Suplementacja potasu lekami jest mało skuteczna i nierzadko ryzykowna u chorych „kardiologicznie”. Ważnym sposobem leczenie jest także aktywność fizyczna z ćwiczeniami dynamicznymi - izotonicznymi (np. codzienna jazda na rowerze na tzw. „miękkim trybie”).
Należy zwrócić uwagę na obecność jonu sodowego (budującego sól kuchenną) w popularnych produktach spożywczych: E-211 benzoesan sodu (konserwy rybne, napoje gazowane, produkty nabiałowe o przedłużonym terminie ważności), E-301 askorbinian sodu (wędliny), E-316 izoaskorbinian sodu (wędliny), E-325 mleczan sodu,
E-331 cytrynian sodu (sery topione, konserwy rybne, napoje gazowane, E-401 alginian sodu (margaryna), E-452 polifosforan sodu (wędliny), E-621 glutaminian sodu (zupy w proszku, przyprawy), E- 631 inozynian sodu (zupy w proszku, przyprawy).
Sód (sól) zawiera także proszek do pieczenia (kwaśny wodorowęglan sodu) używany w przemyśle cukierniczym. Każdy pacjent z chorobą naczyniowo-sercową powinien posiadać osobisty aparat do pomiaru tętniczego ciśnienia krwi.
Zaniechanie, lub ograniczenie spożywanie napojów alkoholowych.
Co prawda, spożywanie napojów alkoholowych, przez chorych na chorobę zwyrodnieniowo-zapalną naczyń krwionośnych (inaczej aterotrombozę, czyli miażdżycę) w ilości
1 jednostki alkoholowej* u kobiet i mężczyzn po 50-tym roku życia oraz 2 jednostek alkoholowych* u młodszych mężczyzn, może być korzystne - wskutek wywoływania pożądanych zmian w poziomie cholesterolu HDL i zmniejszeniu stresu. Wina z czerwonych winogron zawierają, obok alkoholu, substancje zwane polifenolami, które ograniczają zasięg niszczącego procesu zapalnego lub martwicy. Trzeba jednak bezwzględnie podkreślić, że nadmiar alkoholu działa niekorzystnie na przemiany tłuszczowe, a zwiększając apetyt, sprzyja powstawaniu otyłości (piwo). Nadużywanie alkoholu jest zatem zawsze szkodliwe. Prowadzi do uzależnienia, jest powodem powstawania ciężkich schorzeń wielu narządów. W większych ilościach alkohol jest trucizną protoplazmatyczną to znaczy, że jest kardiotoksyczny, neurotoksyczny i hepatotoksyczny. Alkohol jest ponadto substancją wysokokaloryczną i jedna jednostka dostarcza aż 210 kcal energii, co przeszkadza w odchudzaniu i musi być uwzględnione w dobowym bilansie kalorycznym.
(Jedna jednostka alkoholowa* to taka ilość dowolnego napoju alkoholowego, w którym zawarte jest do 30 ml. czystego alkoholu etylowego. Przy takiej ilości alkoholu nie przerywa się stosowanego leczenia farmakologicznego.)
Utrzymywanie cholesterolu w zakresie prawidłowych wartości. Przestrzeganie diety niskocholesterolowej (śródziemnomorskiej) z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych. Zaleca się spożywanie tłuszczów pochodzących z ryb morskich. Aktualnie należy utrzymywać poziom cholesterolu całkowitego poniżej 175 mg%, cholesterolu LDL w zakresie 70 - 100 mg% lub poniżej 70 mg%, trójglicerydów poniżej 150 mg%, cholesterolu HDL powyżej 60 mg%. Ideałem jest osiągnięcia stanu, w którym poziom HDL jest zbliżony do poziomu LDL. Wraz z kontrolą pełnego lipidogramu wskazana jest kontrola poziomu cukru. W czasie kontroli należy większą wagę zwracać na poziom trójglicerydów (triacylogliceroli). Mają one o wiele większe znaczenie w rozwoju choroby naczyń niż dotychczas sądzono. Zapamiętaj! Czym masz większe ryzyko choroby naczyniowej tym niższy poziom cholesterolu szczególnie LDL powinieneś mieć. Jeżeli masz prawidłowe wartości cholesterolu całkowitego i jego frakcji, nie masz innych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy, a w rodzinie występują zawały lub udary CUN w młodym wieku, to powinieneś (już odpłatnie) oznaczyć sobie poziom Lp-a
UWAGA: ponieważ pacjent przyjmuje leki hipolipemizujące, wskazana jest kontrola aminotransferaz i kinazy kreatynowej, przeciętnie raz na kwartał (razem z rutynową kontrolą poziomu lipidów).
UWAGA: ze względu na konieczność dobrej kontroli gospodarki cukrowej, konieczne jest posiadanie glukometru do osobistego użytku. Należy prowadzić specjalny zeszyt kontroli glikemii (tzn. poziomów cukru - glukozy - we krwi) na czczo i w 2 godziny po posiłkach, wg zaleceń prowadzącego lekarza. Pacjent z zaburzeniami gospodarki cukrowej lub cukrzycą, powinien okresowo samodzielnie własnym glukometrem oznaczać poziomy glikemii na czczo i w dwie godziny po głównych posiłkach. Z wynikami zanotowanymi w zeszycie oraz z osobistym glukometrem, powinien zgłaszać się do lekarza rodzinnego i okresowo do diabetologa
Utrzymywanie prawidłowej masy ciała (00 - 00 kg). W każdym przypadku należy utrzymać prawidłową masę ciała. Jeśli występuje nadwaga (BMI > 25.0) lub otyłość (BMI > 29.9), konieczna staje się normalizacja masy ciała poprzez zbilansowanie diety i aktywności fizycznej. W tym celu należy ustalić w sposób doświadczalny dietę izokaloryczną, czyli taką, przy której waga pozostaje na jednakowym poziomie. Po ustaleniu takiej diety, od dobowej racji kalorycznej odejmuje się około 200 - 500 kcal, i taką dietę stosuje się systematycznie, aż do uzyskania wartości docelowej. Aby obliczyć kaloryczność dobowej racji pożywienia, prosimy posługiwać się załączonymi tabelami dietetycznymi. W celu obliczenia orientacyjnej dobowej racji pokarmowej wagę należną przemnażamy przez 25 – 30 kcal (u kobiet i starszych mężczyzn) lub 30 - 35 kcal (u młodszych mężczyzn). Przy czym niższe wartości kaloryczne stosuje się u osób nie aktywnych, a większe u osób o dużej aktywności.
Niezależnie od przyjętego systemu redukowania masy ciała, należy pamiętać, że posiłki muszą być spożywane bardzo regularnie, w ilości nie mniejszej niż 5 razy na dobę, o jednakowych godzinach. Należy je spożywać wolno, z dokładnym przeżuwaniem każdego kęsa w stosunkowo długim czasie. Pomiędzy posiłkami nie wolno niczego dojadać, pić słodzonych płynów, soków owocowych oraz jeść owoców. W czasie całej kuracji, o ile nie ma przeciwwskazań, zaleca się spożywanie nieco większej ilości wody mineralnej niegazowanej i niesłodzonych płynów (herbatki). Nie należy spożywać soków owocowych i owoców poza posiłkami.
Bezpieczna dla zdrowia "szybkość" redukcji masy ciała to ubytek o ok. 2- 4 kg na miesiąc. Kurację odchudzającą należy prowadzić jak najrzadziej- najlepiej raz i skutecznie. Po osiągnięciu wagi docelowej należy dołożyć wszelkich starań, aby ponownie nie tyć, co następuje bardzo szybko, przy najmniejszej nieuwadze. Należy pamiętać, że redukcja masy ciała o 10 kg aktualnej wagi, utrzymywana przynajmniej przez okres jednego roku, normalizuje zaburzony metabolizm lipidów i cukru, pozwala na lepszą kontrolę tętniczego ciśnienia krwi, przynosi poprawę sprawności i tolerancji wysiłku. Zazwyczaj już wcześniej- przy mniejszym ubytku- wystarcza do doraźnego opanowania dolegliwości, co nie powinno prowadzić z kolei do zaprzestania dalszych starań. W każdym bowiem przypadku należy dążyć do PEŁNEJ NORMALIZACJI MASY CIAŁA, pamiętając o tym, że nadmiar tkanki tłuszczowej (szczególnie zlokalizowanej w jamie brzusznej) jest ważnym czynnikiem rozpoczynającym lub podtrzymującym rozwój choroby naczyniowo-sercowej, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, dny moczanowej. Tylko w wyjątkowych przypadkach można rozważyć postępowanie farmakologiczne, lub nawet chirurgiczne leczenia otyłości, ale zawsze musi o tym decydować i, przebieg procesu kontrolować, lekarz. Każdy pacjent z chorobą naczyniowo-sercową powinien posiadać dobrą wagę łazienkową i codziennie kontrolować ciężar ciała (obowiązkowe notatki).
Zasady układania zmodyfikowanej diety śródziemnomorskiej. Przy układaniu diety, należy pamiętać, że pomimo ograniczeń dietetycznych, muszą się w niej znaleźć wszystkie potrawy z tzw. "piramidy" zdrowego żywienia, skonstruowanej wedle zasad zmodyfikowanej diety śródziemnomorskiej. Człowiek, którego ewolucja przez miliony lat przebiegała na afrykańskich sawannach i w basenie Morza Śródziemnego, do takiej diety jest przystosowany ewolucyjnie.
Dieta śródziemnomorska zakłada dziennie taką aktywność fizyczną, która zrównoważy kaloryczność spożytego posiłku w ciągu całej doby. Zaleca się nie przekraczanie kaloryczności potraw powyżej 1.800 kcal i wydatkowanie energii na codzienną aktywność ruchową od 300 do 400 kcal (poza ćwiczeniami i treningiem co drugi dzień).
Należy spożywać od trzech do pięciu posiłków dokładnie o tych samych godzinach codziennie. Pierwszy zawsze o około 6:00 i ostatni o 18:00. Od 18:00 do 6:00 nie spożywamy ani nie wypijamy żadnego posiłku zawierającego kalorie. Jest to fizjologiczny okres głodu. Trzy większe posiłki to: śniadanie, obiad, kolacja, i dwa mniejsze w formie przekąsek: drugie śniadanie, podwieczorek. W każdym z tych posiłków powinny się znaleźć produkty zbożowe z pełnego ziarna (np. żytni razowiec, graham) oraz tłuszcze roślinne. W trzech posiłkach powinny się znaleźć dozwolone warzywa bogate w błonnik oraz owoce (nie więcej niż 120 – 150 kcal „owocowych”). W jednym do trzech - orzechy lub rośliny strączkowe. W dwóch posiłkach dziennie powinny wystąpić ryby, jaja i drób. W dwóch posiłkach - mleko i jego niskotłuste przetwory bogate w wapń. Tylko raz dziennie można zjeść porcję mięsa (do 10 dkg)- w tym zaleca się ryby morskie (do 4 x na tydzień), 2 x na tydzień drób i tylko raz w tygodniu mięso czerwone o ile to możliwe i stać cię na to zaleca się dziczyznę. Bardzo rzadko można jeść wyroby z mąki pszennej (białe pieczywo), ryż. Do minimum redukujemy również spożycie ziemniaków. Staramy się wypijać w ciągu doby do 1.5 l. wody mineralnej, albo najzdrowiej gorzkiej ZIELONEJ HERBATY, o ile nie ma przeciwwskazań lekarskich do przewadniania. Pamiętaj, że zielona herbata zawiera cenne antyoksydanty tak jak wino z czerwonych winogron, czy granaty.
Pisząc skrótowo: rano spożywaj filiżankę kawy naturalnej, lub kakao, w południe spożywaj porcje ryby najlepiej tłustej, głębinowej z mórz północnych, wieczorem pij lampkę czerwonego wina gronowego, przed snem zjedz małą kostkę GORZKIEJ czekolady o możliwie największej zawartości masy kakaowej (> niż 70%). Poza tym codziennie wypijaj duże ilości niesłodzonej zielonej herbaty. Resztę uzupełniaj produktami pochodzenia roślinnego. Licz kalorie owocowe (do 150/dobę łącznie z sokami)
Mimo zwiększonego spożycia ryb, spożywaj wielonienasycnone kwasy tłuszczowe (omega 3 i omega 6) w ilości od 1.000 do 3.000 mg na dobę, w zależności od poziomu trójglicerydów w surowicy krwi.
Jeżeli w ciągu tygodnia nie zjadasz przynajmniej 1.5 kg tłustych ryb, spożywaj dodatkowo jako suplement diety kwasy omega 3
UWAGA: istnieją diety odchudzające, oparte na stosowaniu potraw o wysokiej zawartości białka, czy tłuszczów: tzw. dieta J. Kwaśniewskiego, znana również pod nazwą "dieta optymalna", która jako dieta niskowęglowodanowa, jest przeciwieństwem diety śródziemnomorskiej i prowadzi do wystąpienia kwasicy metabolicznej. Jest w istocie dietą niedoborową: zawiera małe ilości witaminy C i z grupy B oraz za mało pierwiastków takich jak potas, wapń, magnez, miedź. Zawiera z kolei zbyt dużo retinolu, a także sodu (sól!), fosforu, żelaza, cynku.
Według obecnego stanu wiedzy, stosowanie tej diety z dużym prawdopodobieństwem zaliczyć można do ryzykownych zachowań zdrowotnych, które, jak np. palenie papierosów, zwiększają ryzyko pogorszenia stanu zdrowia, w tym ryzyko zgonu.
UWAGA: w czasie kuracji odchudzającej, w przypadku współistnienia cukrzycy, obowiązuje szczególnie częste oznaczanie poziomów cukru i korygowanie leczenia.
Dieta śródziemnomorska może być uznana za poprawną dietę przeciwcukrzycową pod warunkiem zmniejszenia do niezbędnego minimum, lub wykluczenia z niej potraw o wysokim indeksie glikemicznym. Dla bezpieczeństwa dobrze jest za takie uznać potrawy o indeksie wyższym od 50. Należą do nich zazwyczaj potrawy produkowane z mąki pszennej, ryż, ziemniaki i buraki. Także należy do minimum ograniczyć spożycie mleka i zup mlecznych. Stosować zamienniki wapnia. Nie spożywać żadnych słodzonych napojów i słodyczy.
UWAGA: nawet gdy nie ma rozpoznanej cukrzycy, warto taką dietę stosować na co dzień, bowiem zmniejsza ona ryzyko zachorowania na tą chorobę. Jest to ważne u osób z nadwagą, a szczególnie tych, które mają już rozpoznaną dysglikemię, lub nieprawidłową tolerancję glukozy. Należy też pamiętać, że codzienne wypijanie niewielkiej ilości dobrej kawy, zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę.
UWAGA: dieta typu śródziemnomorskiego ma korzystny wpływ nie tylko na metabolizm cholesterolu, tłuszczu i cukru, a zatem pomaga sercu i naczyniom krwionośnym, zapobiegając rozwojowi miażdżycy, ale także korzystnie działa na mózg, przeciwdziałając powstawaniu niemiażdżycowych zespołów otępiennych (Parkinson, Alzheimer). Zatem dieta śródziemnomorska powinna stać się sposobem żywienia się każdego człowieka, szczególnie po 50-tym roku życia.
7. Prowadzenie aktywnego trybu życia z systematycznie uprawianymi ćwiczeniami o dozwolonej i określonej na naszym oddziale częstotliwości i natężeniu.
Wysiłek fizyczny jest naturalnym lekiem. Obniża poziom glukozy i tłuszczów we krwi, podnosi poziom cholesterolu HDL (dobry cholesterol), powoduje wydzielanie endorfin – naturalnych narkotyków szczęścia.
a) Codziennie rano, przez 15 min. prowadzić należy rozgrzewkę fizyczną złożoną z ćwiczeń oddechowych, rozciągających duże grupy mięśni i uruchamiające wszystkie stawy.
b) W trakcie porannej aktywności fizycznej nie należy doprowadzać do zmęczenia.
c) Co drugi dzień, po rozgrzewce prowadzonej na takich samych zasadach jak poranna, przeprowadzić należy właściwy trening kardiologiczny, trwający około 30-45 min., o niewielkim, podprogowym - kontrolowanym, obciążeniu treningowym, na poziomie do 00 METs (ó 00 WAT), przy tętnie do 000/min. Ze względu na stan kliniczny, zastosowaną farmakoterapię, wynik kontrolnego testu wysiłkowego, wartości parametrów sercowych oraz nawracające dolegliwości bólowe w układzie ruchu, zabronione jest zarówno przekraczanie limitów tętna, obciążenia, czasu i zmęczenia (do 11/12 w skali Borga), jak również dopuszczanie do powstawania bólów wieńcowych, nasilania dolegliwości bólowych ze strony układu ruchu, oraz do wystąpienia objawów chromania przestankowego podczas treningu.
d) UWAGA: W wartościach podanego tętna uwzględniono poprawkę na zapisane leki.
(W przypadku konieczności zmiany leczenia przez lekarza prowadzącego, prosimy o zapytanie o zalecone wartości tętna przy nowoprzepisanych lekach.)
e) UWAGA: W czasie fazy odpoczynku po treningu, w ciągu ok. 10/15 minut doprowadzić należy (głównie za pomocą ćwiczeń oddechowych i rozluźniających) do powolnego powrotu tętna do wartości sprzed treningu.
UWAGA: systematyczna aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem obniżającym poziom cholesterolu. Wpływa korzystnie na jego rozdział w poszczególnych frakcjach. Poza tym jest także ważnym lekiem stosowanym jako uzupełnienie leczenia cukrzycy. Jednocześnie ułatwia zachowanie przepływu krwi w uszkodzonych naczyniach wieńcowych i innych. Wspomaga inicjowania udrażniania się naczyń obocznych, a wg niektórych badaczy sprzyja nowotworzeni się nowych naczyń w procesie neoangiogenezy. Trzeba jednak pamiętać, że w godzinach do 9°°, poza poranną rozgrzewką, nie należy podejmować większych wysiłków fizycznych. Trening należy przeprowadzać zawsze po godzinie 9°°. W przypadku niekorzystnych czynników atmosferycznych (upał, nadmierna wilgotność powietrza - powyżej 75%, mróz, silny wiatr - głównie o charakterze fenowym - halny) także należy unikać treningów i podejmowania równoważnych natężeniem wysiłków fizycznych. Zapamiętaj, że sama kontrolowana aktywność fizyczna zmniejsza nawrót incydentów naczyniowych o koło 15%, które „dodają” do redukcji ponownych zachorowań z tytułu redukcji czynników ryzyka i przyjmowania zaleconych leków.
|
Autor
Zapisane
, co w moim przypadku się stało. Dzięki doktorowi Kwaśniewskiemu 
Wyrazy uszanowania dołączam niniejszym. 
