Jeszcze raz o patologii relacji rodzice-dzieci.

[Tomkiewicz]

Alice Miller

Czym jest nienawiść?

Słowo nienawiść kojarzy się zazwyczaj z pojęciem niebezpiecznego złorzeczenia, przekleństwa, którego trzeba unikać i pozbyć się tak szybko jak tylko jest to możliwe. Słyszy się często, że nienawiść jest dla jednostki niczym trucizna, która uniemożliwia wyzdrowienie z zaznanych w dzieciństwie urazów. Ponieważ odcinam się zdecydowanie od tej opinii, często zdarza mi się być źle zrozumianą. Jak dotąd wszystkie moje wysiłki, by rzucić nieco światła na ten problem i pogłębić jego zrozumienie, nie przyniosły znacznego rezultatu.

Dlatego właśnie tym osobom, ktĂłre chciałyby podążyć za moim rozumowaniem, polecam lekturę jednego z rozdziałów mojej książki ŚcieĹźki Ĺźycia, zatytułowanego: „Jak rodzi się nienawiść?”. Muszę zaznaczyć, iĹź w rozdziale tym, napisanym w 1996 roku, zawarta jest pewna refleksja, wynikła z powszechnej dziś tendencji, by za wszelką cenę chronić rodzicĂłw, ktĂłrej to tendencji w międzyczasie się pozbyłam (więcej piszę o tym w mojej książce: Bunt ciała, Media Rodzina, wkrĂłtce w sprzedaĹźy).

Ja rĂłwnieĹź uwaĹźam, Ĺźe nienawiść moĹźe zatruwać organizm, lecz ma to miejsce tylko wtedy, gdy jest ona nieuświadomiona i kierowana w stronę obiektĂłw zastępczych, tzw. kozłów ofiarnych. Nie ma, w takiej sytuacji, podstaw, by uczucie to znikło samoistnie czy wyparowało. Przyjmijmy, Ĺźe nienawidzę pracujących wokół imigrantĂłw, lecz nie jestem w stanie zobaczyć, w jaki sposĂłb traktowali mnie moi rodzice, gdy byłam dzieckiem – jak pozostawiali mnie, jako niemowlę, płaczącą godzinami lub jak nigdy na mnie nie patrzyli z miłością. Cierpię więc z powodu utajonej nienawiści, ktĂłra moĹźe towarzyszyć mi całe Ĺźycie, objawiając się w mojej nienawiści do imigrantĂłw i wywołując w moim ciele róşne symptomy. Jeśli poznam zło, jakie z powodu swego zaślepienia wyrządzili mi rodzice i będę mogła świadomie odczuć bunt przeciwko ich zachowaniom, to nie będę musiała przenosić mojej nienawiści na osoby, ktĂłre nie mają z nią nic wspĂłlnego.

Z upływem czasu, moja dopuszczona i przeżywana nienawiść w stosunku do rodziców będzie słabnąć lub nawet, na pewien czas, zniknie, choć wydarzenia życia codziennego lub napływ wspomnień mogą ją gwałtownie znów wskrzesić. Jednakże teraz wiem już, o co chodzi i skąd we mnie ta nienawiść. Dzięki przeżyciu i odczuciu tych emocji mam świadomość i zrozumienie dla swoich reakcji i moja nienawiść nie popchnie mnie do zabijania nikogo ani do wyrządzania jakiejkolwiek krzywdy.

Spotykamy czasem ludzi, ktĂłrzy posuwają się aĹź do tego, by dziękować swoim rodzicom za otrzymane niegdyś ciosy, lub ktĂłrzy twierdzą, Ĺźe juĹź dawno zapomnieli o seksualnej przemocy, ktĂłrej byli ofiarami, i wybaczyli im te „grzechy” modląc się za nich, lecz ktĂłrzy, jednocześnie, nie są w stanie wychowywać swoich dzieci inaczej, niĹź w sposĂłb gwałtowny, przemocowy, lub naduĹźywający je seksualnie. Pedofile obnoszą się z miłością do dzieci i nie są świadomi tego, Ĺźe w głębi duszy mszczą się za to, co im wyrządzono, gdy sami byli dziećmi. Nawet, jeśli nie odczuwają świadomie tej nienawiści są poddani jej dyktatowi. Utajona nienawiść jest naprawdę niebezpieczna i trudno się jej pozbyć kiedy nie jest zwrĂłcona w stronę osoby, ktĂłra jest jej sprawcą, lecz w kierunku obiektĂłw zastępczych. Zazwyczaj utrzymuje się wtedy przez całe Ĺźycie pod przykrywką przeróşnych perwersji i stanowi zagroĹźenie dla otoczenia, jak i dla osoby, ktĂłra ją odczuwa.

Rzecz ma się zupełnie inaczej w przypadku nienawiści uświadomionej, będącej naturalną i uzasadnioną reakcją, gdyż ta, jak każde uczucie, opada, gdy ją dopuścimy i pozwolimy jej przebrzmieć. Jeśli zdobędziemy się na uznanie faktu, że rodzice traktowali nas w sposób sadystyczny, możemy odczuć jedynie nienawiść. Jak wspomniałam, może ona słabnąć lub całkiem zniknąć, lecz nie chodzi tu o zabieg, jakiego można dokonać za jednym zamachem. Rozległości poniżenia i złego traktowania w dzieciństwie nie da się ogarnąć jednym spojrzeniem. Jest to proces rozłożony w czasie, podczas którego poszczególne aspekty dawnego maltretowania dopuszczane są do świadomości, jeden po drugim, tak by uczucie nienawiści mogło z nas wypływać w miarę naszych psychicznych możliwości. Nie jest ono wtedy niebezpieczne. Jest raczej logiczną konsekwencją tego, co stało się niegdyś i co staje się dla dorosłego zrozumiałe we wszystkich aspektach dopiero teraz, choć to dziecko musiało latami dźwigać cały ten ciężar w milczeniu.

OprĂłcz reaktywowanej nienawiści do rodzicĂłw, oraz nienawiści utajonej i skierowanej do obiektĂłw zastępczych jest jeszcze nienawiść skierowana do osoby, ktĂłra dokucza nam dziś, w sensie fizycznym lub psychicznym, lub ktĂłra trzyma nas w swej władzy i od ktĂłrej nie moĹźemy się uwolnić lub myślimy, Ĺźe nie moĹźemy. Tak długo jak zaleĹźymy od tej osoby lub myślimy, Ĺźe jesteśmy od niej zaleĹźni, nie moĹźemy zrobić nic innego jak tylko czuć do niej nienawiść. Trudno wyobrazić sobie człowieka, ktĂłry jest torturowany i nie odczuwa nienawiści do swego prześladowcy i kata. Jeśli nie pozwala sobie na te uczucia, tłumiąc je, to odczuje je z pewnością jego ciało. W biografiach chrześcijańskich męczennikĂłw, ktĂłrzy byli torturowani, moĹźna znaleźć opisy straszliwych chorĂłb, najczęściej chorĂłb skĂłry. Ciało opiera się w ten sposĂłb zdradzie siebie samego. Jeśli „święci” musieli przebaczyć swoim oprawcom, ich skĂłra była Ĺźywym dowodem siły ich stłumionej nienawiści.

JednakĹźe wyzwolenie się z rąk oprawcy nie musi oznaczać bycia skazanym na Ĺźycie w ciągłej nienawiści. Uczucie bezradności i niemocy oraz uczuć wtedy odczuwanych moĹźe oczywiście wracać. Lecz z czasem poziom nienawiści najpewniej będzie się zmniejszał (ten aspekt rozwinęłam w mojej książce Bunt Ciała). Nienawiść jest tylko uczuciem i jakkolwiek by nie było ono silne jest tylko dowodem, Ĺźe Ĺźyjemy i odczuwamy. Jeśli usiłujemy je tłumić, musimy zapłacić za to wysoką cenę. Sama nienawiść ma nam coś do powiedzenia na temat naszych zranień, na temat naszej wraĹźliwości i wartości, jakie wyznajemy, i pozostaje nam tylko nauczyć się jej słuchać i rozumieć sens jej przekazĂłw.  Jeśli to potrafimy nie musimy się jej więcej bać. Gdy nienawidzimy dwoistości, hipokryzji i kłamstwa to dajemy sobie prawo by je zwalczać wszędzie, gdzie jest to moĹźliwe lub rezygnujemy z utrzymywania kontaktĂłw z ludĹşmi, ktĂłrzy dają wiarę kłamstwu. Lecz jeśli zachowujemy się w taki sposĂłb, jakby nas to nie dotykało, to zdradzamy samych siebie.

WymĂłg wybaczania, z ktĂłrym spotykamy się prawie wszędzie, oprĂłcz swojego rujnującego i niszczycielskiego wymiaru zachęca nas rĂłwnieĹź do zdrady siebie samego. Zalecane przez religię i tradycyjną moralność wybaczenie przedstawiane jest w róşnych terapiach w zwodniczy i oszukańczy sposĂłb jako droga do „wyleczenia”. Nie jest trudno udowodnić, Ĺźe ani modlitwy ani ćwiczenia z autosugestii, tak drogie „pozytywnemu myśleniu”, nie mogą wymazać prawowitych i naturalnych reakcji obrony w obliczu poniĹźenia i ciosĂłw zadawanych dziecku. Straszliwe choroby męczennikĂłw, ktĂłrzy przeĹźyli tortury pokazują dobitnie cenę, jaką trzeba zapłacić za stłumienie swoich uczuć.
Czy nie byłoby prościej zapytać siebie o to, do kogo właściwie skierowana jest moja nienawiść i uświadomić sobie, Ĺźe jest ona całkowicie uprawomocniona? Zgodnie z tą hipotezą dajemy sobie moĹźliwość Ĺźycia z pełną odpowiedzialnością za nasze uczucia, nie odrzucając ich i nie płacąc za tę „cnotę” wybaczania ceny, jaką są choroby.

Jeśli terapeuta obiecuje, Ĺźe dzięki terapii (ewentualnie, dzięki wybaczeniu) pozbędę się na koniec nieprzyjemnych uczuć, takich jak złość, furia czy nawet nienawiść – moja nieufność gwałtownie się budzi. Cóş za człowiek byłby ze mnie, jeśli nie mogłabym reagować złością na niesprawiedliwość, złośliwość, pretensjonalność lub arogancką głupotę? Czy moje wewnętrzne Ĺźycie nie byłoby wtedy w jakiś sposĂłb okaleczone?

Udana terapia może mi pomóc nabrać umiejętności bycia w kontakcie ze wszystkimi moimi uczuciami oraz z moją własną historią, co zapewni mi zrozumienie i wytłumaczenie dla intensywności moich reakcji. Pozwoli też złagodzić tę intensywność, nie zostawiając w ciele przypadkowych śladów, jakie odciskają się w nim, gdy dochodzi do tłumienia emocji, które nie mogły dotrzeć do poziomu świadomości.
W terapii mogę nauczyć się rozumieć moje emocje, uznawać je za swoich sprzymierzeńców i przyjaciół, za swoich obrońców, zamiast się ich obawiać, potępiać je i zwalczać. Nawet, jeśli tego właśnie nauczyliśmy się kiedyś od naszych rodziców, nauczycieli, księży - dziś musimy uznać, że ta autoamputacja, jakiej poddały się te osoby, jest niebezpieczna i że my sami staliśmy się, w sposób jednoznaczny, ofiarami tej kastracji.
Jest jeszcze wiele krajĂłw, gdzie w ośrodkach nauczania szkolnego bicie jest integralną częścią procesu „wychowania”, czyli obowiązującą „metodą wychowawczą”. Lecz Ĺźaden nauczyciel nie będzie bił dzieci, jeśli sam nie był bity i jeśli, będąc dzieckiem, nie musiał się nauczyć tłumić swoją własną złość; jeśli jednak był bity i wykorzystywany i musiał stłumić związaną z tym nienawiść, to potem, pracując z dziećmi przenosi ją na nie, nie widząc i nie rozumiejąc dlaczego to robi. Sądzę, Ĺźe świadomość tego fenomenu mogłaby uchronić całe rzesze dzieci przed brutalnością. Podobnie, gdyby mężowie stanu mieli pełną świadomość i jasność tego, jaka była ich historia osobista – narody uniknęłyby ich okrucieństwa i zaślepienia.

To nie nasze uczucia stanowią niebezpieczeństwo i zagrożenie dla nas i dla naszego otoczenia. Niebezpieczne jest właśnie coś przeciwnego, odcinanie się od nich ze strachem. Właśnie to jest powodem istnienia tylu szaleńców, kamikadze i systemu sądownictwa, w którym nikt nic nie chce wiedzieć o rzeczywistych przyczynach przestępstw, ponieważ wciąż istnieje ten potężny przymus ochrony rodziców zbrodniarzy i pozostawiania w cieniu tragicznych historii życia osób dokonujących tych przestępstw.

http://www.koniecmilczenia.ngo.org.pl/3amczy.html

M i T

[zbynek]

Jako że watek jest o patologii relacji rodzice-dzieci, może ktoś sposiłkować się wiedzą w tym temacie tu:
http://tiny.pl/dzkn

[Tymon]

Mądrze napisane. Choć troszkę razi gdy np. autorka powołuje się na "fakty" dotyczące męczenników, którzy wybaczają swoim oprawcom; i w ten sposób stara się nam coś wykazać, czy udowodnić, że np. wybaczanie jest be. Dobrze byłoby podać źródła takiej "wiedzy", w innym wypadku to troszkę pachnie manipulacją (przecież fakty historyczne mogą okazać się zgoła inne, no ale to chyba tym gorzej dla faktów, tak? grunt, że czytelnik, który ma zaufanie do autorki, kupił ten argument jako pewnik). Mógłbym tutaj wkleić równie ogromniasty tekst np. o dobroczynnym wpływie procesu wybaczenia na remisję nowotworu. Być może ilu ludzi - tyle opinii, a szczera wiara autentycznie czyni cuda.

[lekarka]

Faktem jest układ kat-ofiara np u więźniów przetrzymywanych przez terrorystów. Ofiara by przeżyć musi w pewnym sensie "zaprzyjaźnić" się z katem. Gdy ten warunek zaistnieje - ofiara wygrywa życie (statystyki psychologiczne).

[Tymon]

Chodziło mi raczej o wystąpienie choroby np. u biblijnego męczennika, ktĂłry w naturalny sposĂłb wybaczył swojemu oprawcy. (Jestem osobą wierzącą i pewnie dlatego tak mi się skojarzyło.) 

[grizzly]

Faktem jest układ kat-ofiara np u więźniów przetrzymywanych przez terrorystów. Ofiara by przeżyć musi w pewnym sensie "zaprzyjaźnić" się z katem. Gdy ten warunek zaistnieje - ofiara wygrywa życie (statystyki psychologiczne).

Fantastyczny przyklad !!!!

Relatywizm, relatywizm, po prostu wybierasz, zycie albo smierc.
Inaczej albo jestes czlowiekiem, albo "owieczka"  

[Tomkiewicz]

. (Jestem osobą wierzącą i pewnie dlatego tak mi się skojarzyło.) 

 Gdy w grę wchodzi wiara religijna, mowy nie ma o  rzetelnej rozmowie o faktach. To nie jest złośliwość.  Zniekształcenie rzeczywistości przez wiarę jest  do tego stopnia konstruowane przez religię, Ĺźe fakty stają się drugorzędne, albo przyporządkowuje się je przyczynie nadnaturalnej. Nauka kończy się tam, gdzie zaczyna religia.  Brutalna prawda.

Tomek

[Tomkiewicz]

           Bo widzisz Tymonie, Ty bardzo chcesz, by wiedza PASOWAŁA do Twojej religii. WĂłwczas MUSISZ "oślepnąć" na fakty, ktĂłre kłócą się z Twoją wizją. Wiesz, całe 15 lat bez religiii szukałem najlepszej drogi, by być wolnym. A wolność pozwala przyjmować fakty bez aberracji. Dlatego teĹź, jestem w stanie całkiem zweryfikować swoje poglądy, gdy te nie są faktami. Gdybym było człowiekiem religijnym, prawie na pewno zniekształcałbym fakty i nie dopuszczał ich do głosu, gdyby kłóciły mi się z przekonaniami religijnymi.
           
ps: Właśnie w Trójce Kuba Strzyczkowski rozmawia ze słuchaczami o przemocy w rodzinie.

Tomek

[Tomkiewicz]

    A ja się Tymonie zastanawiałem, czemu tak bronisz "wybaczania" ?  No, będzie Ci niezwykle trudno rozwiązać problem w jego jądrze. Pomimo tego, Ĺźyczę powodzenia. Za kaĹźdym bowiem razem, gdy tylko zbliĹźysz się do prawdy, religia stanie Ci murem - pojawi się poczucie winy i zaprzeczanie.

ps: Jeszcze raz, do zanudzenia na śmierć. Wybaczyć, znaczy się - wyprzeć w nieświadomość.
       Przepraszam za floodowanie. Funkcja "edit" wciąż martwa, myśłi czasem przychodzą "ratalnie" i stąd "postotok".

      Tomek (kryptofaszystycznopsychopatycznabestianietolerancyjnoautorytarna...i jełop)
   

[Tymon]

Tomku, znam i szanuję Twoje poglądy. Dla mnie osobiście religia nie kłóci się z wiedzą (pomijając filozofowanie typu: co było na początku, myśl, słowo, pojedyncza komórka, czy może jajko; które tylko troszkę mnie interesuje). Rzetelna rozmowa o faktach? Nie bardzo rozumiem, które fakty masz na myśli. Jeżeli chodzi o szeroko pojętą naukę, to nie oszukujmy się, jest ona na dość niskim poziomie (dlatego, że całego mnóstwa spraw ciągle nie da się wyjaśnić "naukowo" a i widoki na to są raczej skromne - ciągle jeszcze więcej nie wiemy, teorie naukowe bywają sprzeczne - weryfikowane po latach, itd. itp.). Może dlatego dopuszczam element "mistyczny" w moim życiu. (Chyba Albert Einstein uwierzył pod wpływem nauki, mylę się?) Wiedza jak najbardziej pasuje do mojej religii. Nie widzę tam sprzeczności. Dlaczego bronię wybaczania? Wg mnie tak jest po prostu łatwiej żyć, niż nosić w sobie urazy (ale nikomu nie narzucam swojego zdania). Poza tym, że miałem (i mam) kochających i kochanych rodziców, to nie pamiętam, żebym był bity jako dziecko.
P.S. Audycję Kuby Strzyczkowskiego wysłuchałem w całości (z przyjemnością). 

[Tomkiewicz]

 

Wiedza jak najbardziej pasuje do mojej religii. Nie widzк tam sprzeczno¶ci.

 O tym właśnie pisałem.   

Tomek

[Tymon]

To na jakie fakty wg Ciebie "oślepłem"? 

[grizzly]

    A ja się Tymonie zastanawiałem, czemu tak bronisz "wybaczania" ?  No, będzie Ci niezwykle trudno rozwiązać problem w jego jądrze. Pomimo tego, Ĺźyczę powodzenia. Za kaĹźdym bowiem razem, gdy tylko zbliĹźysz się do prawdy, religia stanie Ci murem - pojawi się poczucie winy i zaprzeczanie.

ps: Jeszcze raz, do zanudzenia na śmierć. Wybaczyć, znaczy się - wyprzeć w nieświadomość.
       Przepraszam za floodowanie. Funkcja "edit" wciąż martwa, myśłi czasem przychodzą "ratalnie" i stąd "postotok".

      Tomek (kryptofaszystycznopsychopatycznabestianietolerancyjnoautorytarna...i jełop)
   

Ganeralnie, jesli zgodzimy sie z haslem "robta co chceta", to inteligentny czlowiek
nie powinien miec problemu, a wrecz  przeciwnie bedzie "lokomotywa" czlowieczenstwa.
Oddzielajac samodzielnie "ziarno od plew".
Dla kononowiczopodobnych oznacza to pasmo nieszczesc.

Problem niestety beda mieli ludzie pokroju "kononowiczow" a takich jest wiecej.
I w tym aspekcie rola WIARY jest istotna.

Jest dobre pytanie.
Co zrobic aby "kononowicze",  dobra wiare lykneli.
Bowiem bez WIARY, "owieczki" zgina w labiryncie fenomenow realu.
Kwestia jak to podac "owieczkom" ??????

Jak "certyfikowac" talibow ??????

Mam wrazenie, ze ostatnio wlasnie mamy do czynienia z taka "certyfikacja"
co wywoluje nerwowe kwiki "talibow" [/color]

slownik:
talib                                        - antymentor dla  kononowiczopodobnych
owiaczka                                  - kononowiczopodobny manipulowany przez antymentora
kononowiczopodobny                 -uzywajacy WIARY zamiast ROZUMU
wiara                                      - sklonnosc do odrzucenie logicznego myslenia (wrodzona  lub nabyta)
antymentor                            - pretendujacy do miana mentora, zaklamany hipokryta i perfidny manipulant

[Tymon]

Używasz cokolwiek dziwnego języka. W jakim celu?...

[grizzly]

Używasz cokolwiek dziwnego języka. W jakim celu?...

Jesli masz na mysli moje posty, to po prostu "zarazilem sie" od Pana Dr. JK.
Okreslenia  "korytkowa", "pastwiskowa" itp. sa zabawne i w pewien sposob
okreslaja konkretne fenomeny, podobnie jak "talib" i "owieczki". 

[Tymon]

Kpisz, czy o drogę pytasz?

[Tomkiewicz]

Jako że watek jest o patologii relacji rodzice-dzieci, może ktoś sposiłkować się wiedzą w tym temacie tu:
http://tiny.pl/dzkn

Dzięki Zbynek!

Wszystkiego nie przeczytałam jeszcze, ale już rzucił mi się w oczy następujący fragment:

Krzywdzenie dziecka jest wiec dla niego wielka trauma ze powoduje zmiany w mozgu i moze spowodowac PTSD i z tego powodu dziecko potrzebuje jak najszybszej pomocy. Niestety ogromna wiekszosc ofiar nie dostaje takiej pomocy natychmiast po tym jak zostaly skrzywdzone. Zazwyczaj bowiem sa krzywdzone przez ludzi im znanych, ktorzy posiadaja jakas wladze nad dzieckiem - jak np przez swoich wlasnych rodzicow.

Dlatego najczesciej ofiary dopiero jak sa juz dorosle szukaja pomocy psychologicznej. Traume bowiem trzeba leczyc. Ona sama od siebie nie znika. Dlatego USILOWANIE ZAPOMNIENIA TRAUMY, jest bardzo szkodliwe!

Leczy tylko i wylacznie, stopniowe przypominanie sobie tych traumatycznych wydarzen i wyrazanie uczuc z wtedy, gdy tych uczuc nie mozna bylo wyrazic. Sa to uczucia wielkiej zlosci i wscieklosci, bolu i samotnosci.

Na ten temat naukowcy sie zgadzaja ze jest to jedyna skuteczna droga do wyleczenia sie z ran ktore sprawca spowodowal w swojej ofiarze.

Hmm... coś mi to przypomina... Już wiem! Przecież dokładnie o tym piszemy z Tomkiem od samego początku!

Marishka

[grizzly]

Kpisz, czy o drogę pytasz?

Zabawne nie oznacza kpiace, licza sie "tresci" i "forma", mozna oczywiscie cos dodac jeszcze.
Ale mysle, ze kolejna wazna sprawa jest rowniez intencja.

Napisze to wyraznie, nie chce nikogo obrazac. !!!!!

Moja intencja jest by wiara nie paralizowala rozumu,
w odniesieniu do MEDYCYNY.

Na tym forum piszemy o roznych aspektach zwiazanych z MEDYCYNA.
Jesli cos moze pomagac albo szkodzic to dlaczego o tym nie wspominac.

Czy ciagle mamy cos wypierac i zaklamywac?

[Tomkiewicz]

Moja intencja jest by wiara nie paralizowala rozumu,
w odniesieniu do MEDYCYNY.

Grizzly, czemu nie rozszerzysz tego na inne dziedziny nauki i na całe życie w ogóle? Osobiście zostawiłabym tylko tę pierwszą część Twojej wypowiedzi pod którą z łatwością mogę się podpisać.

Marishka

[Tymon]

Grizzly, poczytałem więcej Twoich postów. Chyba rozumiem, co masz na myśli. Trudno nie zauważyć, że panuje swoista moda na przejaskrawianie (manipulowanie?) w opisie przeróżnych zjawisk, z którymi na co dzień mamy do czynienia. Ma to swoje plusy i minusy - wiadomo. Z jednej strony można być dosadnym, wyrazić swój pogląd w sposób czytelny. Jednak z drugiej, postepując w ten sposób, wrzucasz wszystkich (np. ludzi głęboko wierzących) do jednego worka z - cyt.: "talibami" (skądinąd oryginalne określenie), a to już odrobinę krzywdzące, nieprawdasz? Chociaż nie mam tak na prawdę nic przeciwko temu. Niech Ci idzie na zdrowie.  Wiara w odniesieniu do medycyny? Ciekawe. Przeciwstawianie religii rozumowi nie wydaje mi się do końca uprawnione. Takie jest moje zdanie w tym temacie.